Nerede o eski Ramazanlar

11 ayın sultanı geldi gidiyor…

Bu sene oruç tutan hangi arkadaşımla konuşsam hiç zorlanmadıklarını ama çevrede nedense hiç Ramazan havasının olmadığını söylüyor. Sahi siz de “Nerde O Eski Ramazanlar” diyor musunuz? Bakalım eski ve yeni arasında ne farklar varmış?

HAZIRLIKLAR 15 – 20 GÜN ÖNCEDEN BAŞLARDI: İmece usulü yufkalar açılır, makarnalar kesilirdi. Şimdi ise 1 gün önceden markete gitmek yeterli oluyor.
EVLERDE İFTAR YEMEKLERİ İKRAM EDİLİRDİ: Günler öncesinden misafir davet edilmez, evim dağınık gibi bahaneler üretilmez, dışarıdan sipariş verilmez ama evde ne varsa misafire ikram edilirdi. Bugün ise evlerde verilen iftar sayıları yok denecek kadar azaldı. Onlarda bile dışarıdan hazır gıdalar alınıyor. Sözüm ona evi müsait olmayan köylüler camide, şehirliler ise restoranlarda iftar veriyor. Yemeğini yiyen kalkıyor.
YEMEKLER FAZLA YAPILIP KOMŞUYA DA GÖNDERİLİRDİ: Yemeğin kokusu komşuya gidince yemek de beraberinde giderdi. Hatırlarım o günleri: İftara 15-20 dk kala annemin hazırladığı yemeğin yanına 3-5 çeşit de konu komşudan ilave olurdu. Şimdi mi? Komşuluk mu? O da ne?
SAHUR YEMEKLERİ İFTAR KADAR ZENGİN VE ÇEŞİTLİYDİ: Eskiden anneler saatler öncesinden kalkar ve aileye mükellef bir sahur yemeği sunardı. İftardan eksik tarafı olmayan bir sofra. Şimdi mi? Kahvaltılık ve meyve…
ÜÇ AYLARDA DOĞAN BEBEKLERE RECEP, ŞABAN, RAMAZAN, BERAT, KADİR, KADRİYE İSİMLERİ VERİLİRDİ: Şimdi mi? Cevabı kendiniz verin?
ESKİDEN “SAYGI” VARDI: En çok duyduğum değişiklik bu: SAYGI EKSİKLİĞİ
ORUÇ TUTANLAR TUTMAYANLARA “HOŞGÖRÜ” İLE BAKARDI: “Tutamıyor ise kesin bir rahatsızlığı vardır yoksa neden tutmasın?” yorumundan geldiğimiz nokta nedir: “Kocaman adam, dini imanı olsa neden tutmasın? Utanmadan bi de bizim gözümüzün önünde yiyip içiyo saygısız?”
ORUÇ TUTMAYANLAR HALKIN İÇİNDE YİYİP İÇMEZDİ: “Ben tutmuyorum ya da tutamıyorum ama en azından milletin önünde yiyip içmem ayıp olur” yorumundan geldiğimiz nokta nedir: “Tutan bana mı tutuyor kardeşim? Ben tutmuyorum, yeme içmeme de aynen devam ederim.”
RAMAZAN DOLAYISIYLA KAPALIYIZ: Nedense çocukluğumuzda bu ilanı çoğu yeme içme yerlerinde görürdük, açık olanlar da pamuklarla gazete kağıtlarıyla dükkanının camını kapatır, hem kimin yiyip içtiği belli olmaz hem de oruç tutanların canı çekmezdi. Bugün mü? Tek tük kaldı kapalı dükkan ve de Ramazan ayı değilmiş gibi aynı şekilde servisler devam ediyor.
İMSAKİYELER VARDI: Bakkal ve fırıncı amca imsakiye hazırlar ve dağıtırdı. İftarı ve günleri oradan takip ederdik. Bugün mü? Full akıllı cep telefonları çıktı, imsakiyeler bitti.
İFTAR VAKTİ İÇİN TOP ATILIRDI: Şehirlerde “Tophane” ler vardı, top atılır ve arkasından ezan da beklenirdi. Ufak tefek erken patlatma vakaları yaşanırdı ama “top” bir simgeydi Ramazan ayına özel. Bugün mü? Dedik ya full akıllı cep telefonları var diye.
SAHURA “DAVULCULAR” UYANDIRIRDI: Bazıları manili bazıları manisiz ama güzel değil miydi Ramazan davulcuları? Hem Ramazanın 15’inde ve sonuna doğru bahşiş toplamaya gelerek kalan günlerin de sinyalini verirlerdi bizlere. Bugün ise full akıllı cep telefonları var dediğinizi duyar gibiyim.
ÇOCUKLAR “TEKNE ORUCU” TUTARDI: Çocukken sahura kalkmak hem zevkli hem de iştah artırıcı idi. Saat kaç olursa olsun o sofrayı görünce yememek ne mümkündü? Kaç saat oruç tutulacağı konusunda sıkı pazarlıklar devam ederdi. Arada su molası olabilir miydi? Öğle yemeğinden sonra mı başlamalıydı? Bugün mü? “Aman çocuğumun yarın okulu var, aman daha çok küçük, aman dayanamaz…”
İFTAR DAVETİNE KATILANLARA “DİŞ KİRASI” VERİLİRDİ: Osmanlı’dan günümüze gelen güzel bir adete göre iftar davetine gelen misafirlere diş kirası verilirdi. Gerekçe, misafirlerin ev sahibine sevap kazandırmak için zahmet buyurmuş olmasıydı.
TERAVİH NAMAZINA AİLECEK GİDİLİRDİ.
BAYRAMDA AKRABALAR ZİYARET EDİLİRDİ: En çok da bu değişim göze çarpıyor. Akraba ziyaretlerinin yerini günümüzde oteller ve tatiller aldı.

Neyse efendim, yine de hayırlı Ramazanlar ve bayramlar dilerim.

Not: Bu yazıyı korona virüsünden önce kaleme almıştım. Virüs nedeniyle zorunluluklar değişse de orjinalini korumak istedim. Ayrıca, bu yazımı YouTube kanalımdan da dinleyebilirsiniz.

Nerede o eski Ramazanlar – M.Tarık Başören